Studie: wat gebeurt er na scheiding met de huisdieren?

Jaarlijks behandelen onze mediators gezamenlijk zo’n 1.500 echtscheidingen. Wij zien dat afspraken over huisdieren (zoals omgangsregelingen) steeds gangbaarder worden. Daarom vroegen wij ons af of er ook toegenomen aandacht voor huisdieren is terug te zien bij echtscheidingen die wel bij de rechter terecht komen. Dit bleek het geval te zijn. Hier vind je de resultaten van dit onderzoek, waarvoor wij de database met Nederlandse rechtszaken op rechtspraak.nl hebben gebruikt.

Methodiek

Op rechtspraak.nl kregen wij 98 resultaten uit de zoekopdracht “echtscheiding” en “honden”; bij katten waren dit er 16. Van deze rechtszaken hebben wij het jaar genoteerd; wat er geëist of ten laste gelegd werd; wie er won en of er verder nog inhoudelijk belangrijke dingen speelden.

Hond als bijzaak 

Helaas kwamen er uit ons onderzoek ook rechtszaken naar voren waarin honden of echtscheidingen slechts als bijzaak werden genoemd. Zo is er het ernstige geval van een hond die door brandstichting om is gekomen bij een moordzaak. Of de zaak waarbij de verdachte behalve zichzelf en de kinderen, ook de hond (met chocolade), heeft getracht te vermoorden. Wij hebben de 14 strafrechtzaken waarin de woorden hond en echtscheiding vielen buiten beschouwing van dit onderzoek gelaten.

Rode hond

Tot slot hebben wij ook de zoekresultaten waarin ‘hond’ voorkwam in spreekwoordelijke zinsneden als ‘stok zoeken om de hond mee te slaan’, vaccinatie tegen ‘rode hond’, of “een schilderij uit de 19 [sic] eeuw afbeeldend een hond” buiten beschouwing gelaten. Zo bleven er 63 zaken over honden over die voor ons onderzoek relevant waren.

Toename aantal rechtszaken over huisdieren vanaf 2014

Een van de onderzoeksresultaten laat zien dat het aantal rechtszaken over de bestemming van de honden na de scheiding sterk is toegenomen vanaf 2014. Vanaf dat jaar worden er ieder jaar tussen de 7 en 9 rechtszaken gevoerd over het lot van de honden en hun baasjes.

Bij katten is er sprake van een vergelijkbare trend, hoewel de dataset hier kleiner is. Na jaren van jaarlijks geen of maximaal 1 rechtszaak over katten, piekte de grafiek in 2015 plotseling met 4 rechtszaken en bleef het ook in 2016 en 2017 hoger dan de periode voor 2015.

Moordverdachte: ‘zorg goed voor de katten’

Ook bij katten moesten wij een strafrechtzaak en spreekwoordelijk gebruik van het woord katten uit de eerste resultaten filteren (zoals bij ‘kat op het spek binden’).

Zo kwam de schrijnende zaak aan het licht van een moeder die haar twee kinderen had getracht te vermoorden. De verdachte heeft in de keuken een briefje geschreven, waarop stond ‘zorg goed voor de katten’. Net als bij honden hebben wij deze zaak niet meegenomen in het onderzoek omdat de echtscheiding in deze rechtszaak bijzaak en niet hoofdzaak was.

Hoogoplopende gemoederen in rechtszaal

Toch zijn er ook gevallen waarbij de gemoederen over de katten duidelijk hoog kunnen oplopen. Zo wordt er meermaals gesproken over meerdere katten, soms wel tot 7 of 8 stuks. Van de overgebleven zaken, waren er maar liefst 7 in hoger beroep. Daaruit blijkt niet meteen dat katten tot de meest felbevochten eigendommen behoren van de juridische arena. Net als bij honden worden katten namelijk genoemd in de context van de alimentatie – worden de verzorgingskosten daarin wel meegenomen?

Weekendhond

Al met al valt op dat mannen eerder geneigd zijn de hond af te staan aan de vrouw dan vice versa. In de omgangsregelingen die zijn getroffen, gaat het – uitzonderingen daargelaten – vaak om een regeling waarbij de hond doordeweeks bij de vrouw verblijft, en alleen op vrijdag door de man wordt uitgelaten of in het weekend door hem wordt verzorgd.

Vrouw krijgt meestal de hond na scheiding

Uit het onderzoek blijkt dat vrouwen in de regel de hond toebedeeld krijgen na een echtscheiding, of hier nu een juridische strijd over wordt gevoerd of niet. In 40 gevallen ging de hond namelijk “volledig” naar de vrouw; in slechts 6 gevallen naar de man. Daarnaast is er 4 keer een regeling gekomen waarbij een compromis bereikt werd: de roedel werd verdeeld over de voormalige echtgenoten of er werd een omgangsregeling getroffen.

Vrouwen trokken in al deze vier zaken ook aan het langste einde: zo kreeg een vrouw twee honden waar haar voormalig echtgenoot enkel de derde kreeg; en zo krijgt een andere vrouw de hond 5 dagen in de week en haar ex-man slechts twee dagen per week.

Mediators: ‘Cliënten willen hond en kind niet scheiden’

Dit bevestigt het beeld dat Guido Bakker van Gecertificeerde Mediators al had: “Wij zien in onze eigen praktijk het beeld terug dat de vrouw na een scheiding behalve de zorg voor de kinderen, ook vaak die voor de huisdieren op zich neemt. Een belangrijke reden hiervoor is dat kinderen vaak zeer gehecht zijn aan de huisdieren en er daarom voor gekozen wordt deze niet van elkaar te scheiden.”

Honden en alimentatie

De strijd in de rechtszaal wordt niet altijd gevoerd over wie viervoetige Fikkie na de scheiding mag gaan verzorgen, blijkt nu. Slechts bij 14 zaken (24,6%) was de inzet namelijk wie het dier zou krijgen.

Honden duiken veelvuldig in de rechtsgang op bij de vaststelling van de hoogte van de alimentatie. De verzorgingskosten van honden kunnen daarbij uiteenlopen van 25 euro tot ongeveer 75 euro per maand per hond. Uitgaven van 150 euro per maand werden door de rechter als niet aangetoond beoordeeld. In één geval werden kosten van 210 euro per maand voor de hondenuitlaatservice wel toegewezen. Bij 27 zaken (47,4%), bleek het conflict te gaan over de hoogte van de alimentatie die ontleend kon worden aan de hond.

Geen verlaging alimentatie door fokken van honden

Tevens spelen honden in meerdere zaken een rol bij de vaststelling van de hoogte van de alimentatie (14% van de zaken). Dan wordt aangedragen dat het fokken van honden een additionele inkomstenbron zou zijn die moet worden meegenomen bij de berekening van de verschuldigde alimentatie. In de meeste gevallen leverde een beroep hierop niets op. Er kon dan niet worden aangetoond dat er sprake was van terugkerende inkomsten uit fokken – en in één geval waren de honden reeds gecastreerd.

Hondenuitlaatservice? Geen partneralimentatie!

Ook is er het voorbeeld van een man die een hondenuitlaatservice zal beginnen omdat hij geen ander werk kan vinden, en daarom zijn partneralimentatie na drie jaar zal worden stopgezet.

Hond uitlaten cruciaal bij aantonen van ‘duurzaam samenwonen’

Opvallend genoeg blijkt uit het onderzoek dat honden maar liefst 12 keer worden genoemd als grond voor de inwerkingtreding van 1:116 BW. Dit wetsartikel handelt over de stopzetting van de partneralimentatie, wanneer de alimentatiegerechtigde een nieuwe partner heeft gevonden.

Wat honden daarmee te maken hebben? Het volgende. Als degene die partneralimentatie ontvangt de hond van de nieuwe partner (samen) uitlaat, kan dit worden aangedragen als bewijs voor het ‘samenwonen als waren zij getrouwd’ oftewel duurzaam samenwonen.

In veruit de meeste gevallen dat het samen uitlaten van de hond werd aangedragen als argument voor de stopzetting van de alimentatie, werd ‘samenwonen als zijnde getrouwd’ ook bewezen geacht. Daarbij speelden natuurlijk ook altijd andere bewijsgronden mee, maar toch is het opvallend dat het samen de hond uitlaten kennelijk een sterke indicator is voor het vervallen van het recht op partneralimentatie.