Kerstgedachte

Het einde van het jaar is in zicht en de kerstgedachte neemt langzaamaan bezit van ons. We willen graag goed doen. Voor elkaar en voor onszelf. We streven naar vrede en maken geen ruzie met elkaar tijdens de kerstdagen.

Dat was de rest van het jaar wel anders. Naar verwachting zijn er ook dit jaar weer 1,8 miljoen rechtszaken gevoerd. Naar schatting 70.000 stellen (gehuwd of samenwonend) gescheiden. Ook op de werkvloer verliep niet alles even soepel; aan bijna 30% van al het ziekteverzuim lag een conflict ten grondslag. Dit zijn cijfers die passen in een jarenoude trend.

De alomvattende economische en psychosociale kosten van al dat conflict zijn nooit grondig in kaart gebracht, maar zullen ongetwijfeld aanzienlijk zijn. Ook als Kerst weer voorbij is, zal iedereen het er dan ook over eens zijn dat minder conflict wenselijk is. Minder conflict bespaart een hoop geld en ellende en biedt ruimte voor veel productievere zaken. Daar worden we dan weer welvarender, gezonder en gelukkiger van.

Als mediator heb ik dagelijks mensen aan tafel zitten die niet in staat zijn om hun conflict zelfstandig op te lossen. In mijn ervaring worden de meeste conflicten veroorzaakt door een gebrek aan geduld voor elkaar. Conflictpartijen luisteren nauwelijks en tonen weinig respect voor elkaar, zeker wanneer hun conflict al is geëscaleerd.

Aan de mediationtafel leren ze hoe ze wél op constructieve wijze met elkaar in gesprek kunnen. Ze zoeken naar hun gezamenlijke belangen en vinden een oplossing die beiden past. Ruim 85% van iedereen die in mediation gaat, lost zo zijn of haar conflict op. Daarmee is mediation een krachtig alternatief voor bijvoorbeeld de gang naar de rechter.

Mediation is leuk, maar er is meer nodig voor minder conflict

Ook de politiek ziet de voordelen van mediation. De VVD heeft een kansrijk initiatiefwetsvoorstel op tafel liggen waarin voor mediation een centrale rol wordt ingeruimd in het rechtssysteem. Als je naar de rechter wilt om een conflict te beslechten, zal je voortaan eerst via mediation geprobeerd moet hebben het conflict zelf op te lossen.

Verwacht wordt dat daarmee de druk op de rechtelijke macht zal afnemen. Ook dat levert weer besparingen op. Mediation als bezuinigingsmaatregel, zeg maar.

In de discussie rondom deze nieuwe wet heeft de politiek evenwel verzuimd na te denken over de vraag hoe de meeste conflicten kunnen worden voorkomen, zodat de rechter en mediator er überhaupt niet aan te pas hoeven te komen.

En dat terwijl het antwoord eigenlijk helemaal niet zo ingewikkeld is. We moeten er namelijk voor gaan zorgen dat burgers beter worden in het voorkomen van conflicten.

In beginsel heeft iedereen namelijk het vermogen om zich de vaardigheden eigen te maken die nodig zijn om een conflict te voorkomen. Iedereen kan leren wat wel en wat niet te doen tijdens een (potentieel) conflict. Het probleem is echter dat we dat nergens op gestructureerde wijze leren. Uit de genoemde statistieken blijkt dat onze ouders er niet bijzonder goed in zijn. Ook binnen het onderwijs is nauwelijks aandacht voor conflicthantering.

Daarom kan het verhelderend zijn om te kijken naar de ontwikkeling van die andere elementaire communicatievaardigheid: taalbeheersing. Daarin zijn we namelijk wel goed. Het niveau van analfabetische behoort in Nederland tot het laagste ter wereld. Ook spreken Nederlanders gemiddeld veel talen: gemiddeld 3,2. De politiek heeft dan ook altijd veel geïnvesteerd in de talenkennis van de Nederlander.

Waarom zou dat niet ook gedaan kunnen worden voor conflicthantering? Het vak conflicthantering zou een integraal onderdeel van ons onderwijssysteem moeten vormen. We moeten op school gaan leren hoe we het beste met conflicten kunnen omgaan. Als we daar structureel net zoveel aandacht aan gaan besteden als aan de ontwikkeling van onze taalvaardigheid, dan zullen we op termijn aan het eind van ieder jaar kunnen terugkijken op een jaar met veel minder rechtszaken, scheidingen en arbeidsconflicten. Een mooie kerstgedachte.