3 lessen voor ouders na 300 scheidingen met kinderen
Als mediator heb ik tussen 2009 en 2016 circa 300 scheidingen verzorgd bij stellen met kinderen. Dat was een leerzame ervaring. Alle ouders willen het tijdens de scheiding zo goed mogelijk doen voor hun kinderen. Helaas lukt dat niet altijd. Logisch, wie heeft er immers ooit goed leren scheiden? Daarom zet ik de drie belangrijkste lessen die deze ouders mij hebben geleerd voor je op een rijtje.
- Les 1 : Houd niemand voor de gek; vooral je kinderen niet
- Les 2: Spreek nooit - maar dan ook nooit - kwaad over de andere ouder
- Les 3: Zoek de hulp die bij je past
Les1 : Houd niemand voor de gek; vooral je kinderen niet
Als je gaat scheiden, ga je door heftige emoties heen. Dat hoort erbij. De vraag is dan ook niet óf je die gaat krijgen, maar hoe je ermee omgaat. Dat heeft namelijk grote gevolgen voor je kind.
Wie van de drie ben jij?
Je kunt op drie manieren omgaan met heftige emoties:
- Je praat erover in verzachtende termen en doet alsof alles goed gaat met je;
- Je voelt je heel zielig en gedraagt je als een slachtoffer;
- Je neemt verantwoordelijkheid voor de situatie en komt die zo integer mogelijk onder ogen.
Op zichzelf maakt het niet zoveel uit op welke manier jij reageert. Je bent immers volwassen en wat jij doet, moet jij weten. Zou je zeggen. Maar welk effect heeft jouw houding op je kinderen?
Kinderen voelen dwars door je heen
Kinderen voelen dwars door je heen. Dat is een natuurwet. Als jij jezelf voor de gek houdt en doet alsof er niets aan de hand is, dan voelen de kinderen dat dit onzin is. Je ligt immers in scheiding. Stel jij je op als een slachtoffer van je partner? Dan voelen zij direct dat jij toch op zijn minst gedeeltelijk verantwoordelijk bent voor de ontstane situatie.
Dat wat er niet mag zijn, krijgt macht
Nog een natuurwet: als je je niet verdrietig mág voelen van jezelf, dan wordt het verdriet alleen maar groter. Dat wat er niet mag zijn, krijgt macht. Lijk je niet verdrietig? Dan ben jij waarschijnlijk boos, angstig, kun je je slecht concentreren of slaap je slecht. Of all of the above. Als je erkent dat je allerlei moeilijke gevoelens hebt, kun je daar ook veel beter mee omgaan.
Niet schuldig, maar verantwoordelijk
Ik heb veel scheidingen gedaan die zo begonnen: "voor mij hoeft deze scheiding niet, maar zij moest zo nodig vreemdgaan. Het is allemaal háár schuld!" (andersom gebeurde net zo vaak: dan was het zíjn schuld). De ander voelde zich bovendien ook nog eens schuldig en ging zich daardoor heel onnatuurlijk gedragen. Maar het is onzin om een schuldige aan te wijzen. Wie gaat er immers vreemd in een gezonde liefdesrelatie? Niemand is schuldig, maar jullie zijn allebei wel verantwoordelijk voor de scheiding.
Les 2: Spreek nooit - maar dan ook nooit - kwaad over de andere ouder
Kinderen staan bekend om hun enorme veerkracht. Een scheiding kunnen ze best aan. Dat wordt anders wanneer zij (het gevoel hebben te) moeten kiezen tussen papa en mama. Dan worden er wonden geslagen die misschien wel de rest van hun leven voelbaar zijn.
Ieder kind wil evenveel houden van beide ouders
De liefde van een kind voor zijn ouders is ongelooflijk sterk. Zelfs onder de meest vreselijke omstandigheden blijft een kind trouw aan zijn vader en moeder. Dus als jij jouw partner voor rotte vis uitmaakt omdat ze is vreemdgegaan, dan wordt het ingewikkeld voor een kind.
Kiezen of delen? De traumatische spagaat
Je kind ziet dat jij boos bent op de andere ouder en wil jou daarin steunen. Maar hij houdt ook van van de ander en wil die niet laten vallen. Zie daar de traumatische spagaat: je kind zal in zo'n geval het gevoel hebben te moeten kiezen tussen jullie. Zelfs al bedoel je het allemaal niet zo.
Jij bent volwassen, gedraag je dan ook zo
Je zou ze de kost moeten geven: ouders die elkaar over de rug van hun kinderen de tent uitvechten. Natuurlijk, zoals ons onderzoek van afgelopen september uitwijst, zijn er veel kinderen betrokken bij vechtscheidingen. Maar je hoeft niet per sé in een vechtscheiding te zitten om je kind te belasten met jouw geruzie. Dus houd je kind erbuiten en spreek nooit - maar dan ook nooit - kwaad over de andere ouder.
Les 3: Zoek de hulp die bij je past
De kans is groot dat als je gaat scheiden, je dit maar één keer doet in je leven. Je krijgt te maken met omstandigheden die je niet kent. Je bent daar dus ook niet op voorbereid. De kans dat je dingen gaat doen waar je later spijt van krijgt, is dan ook groot. Dat voorkom je door direct hulp te zoeken.
Ruziemaken hebben we nooit geleerd
Helaas besteden we maar weinig aandacht aan de ontwikkeling van onze vaardigheid om ruzie te maken. Vreemd eigenlijk, want als we allemaal op een goede manier ruzie zouden maken, zou de wereld een stuk mooier zijn. Tijdens een TedX conferentie betoogde ik al dat conflicthantering een schoolvak zou moeten worden. Net als Nederlands, Engels en wiskunde dat ook zijn. Alleen dán leren we ruziemaken zonder onszelf en elkaar te beschadigen.
Erkennen dat je hulp nodig hebt, schept rust
Natuurlijk regel je de juridische en financiële kant van de scheiding met een mediator, advocaat of notaris. Maar nog veel te weinig mensen erkennen dat ze daarnaast eigenlijk ook een ander soort hulp nodig hebben: emotionele.
- Hoe vertel je de kinderen dat je gaat scheiden?
- Hoe ga je om met nieuwe relaties?
- Wat doe je als je je partner niet meer kunt uitstaan?
- Hoe ga je om met je eigen verdriet en boosheid als de kinderen daarbij zijn?
- Hoe corrigeer je de fouten die je onvermijdelijk gaat maken?
- Wat hebben je kinderen nodig als ze afwijkend gedraag gaan vertonen?
Weet jij de antwoorden op al deze vragen? Dan heb je geen hulp nodig. Anders wel.
Welke hulp past bij je?
De vraag is dan: welke hulp? In Nederland is er wat dat betreft heel veel mogelijk. Er zijn veel boeken en websites waar je veel van kunt opsteken. Villa Pinedo verzorgt een fantastische online training die is ontwikkeld door jongeren en voor ouders. Die kun je helemaal in je eigen tijd doen (zie het filmpje hieronder).
Intensievere begeleiding is volop beschikbaar
Als je behoefte hebt aan intensievere begeleiding, kun je naar een psycholoog of coach gaan. Is ook dat niet genoeg, dan zijn er vele instanties die nog meer hulp bieden. Het Centrum voor Jeugd en Gezin bijvoorbeeld. Of de beroepsorganisatie Kindbehartiger. Kies voor het Kind helpt ouders en kinderen van 4 jaar en ouder. Juist ook wanneer er sprake is van echtscheiding. Het Brugproject (voor kinderen van 8 tot 12 jaar) doet vergelijkbaar werk. Bekijk wat het beste bij jou past en aanvaart die hulp.
